Riding Anatolia

We are embarking on a journey that will not only transport us physically but soothe our souls to boot. We are going to cross Eastern Anatolia by train and motorcycle on mountain roads from Antep to Kars.

We are somewhere near Niğde. In the dark of night I only realize that when I open my GPS. The click-click of the train for hours on end in the dimly lit compartment is our only connection with reality. In the morning I awaken in the foothills of the Taurus. Just beyond them lie the wheat fields of Adana. Suddenly the weather is warming up and the landscape looks completely different.

RAIL AND MOTORCYCLE ROUTES
The best way to understand a country, experience its seasons, and get to know its people by covering distance is, of course, on foot. And the other ways must surely be by train and bike. Often overlooked despite their many passionate enthusiasts, these two modes of transportation separate the traveler from the tourist, the man who takes his time from the man in a hurry. We make a plan to combine the use of these two vehicles that will take us where we otherwise would have no hope of going on four wheels, and set out to 'ride Anatolia'.We heard that the Taurus and Eastern Expresses traverse the entire country, crossing certain mountains and valleys that are passable only by train. For us, this meant seeing Anatolian landscapes we could see no other way. And when we considered what it meant to get as far as we could from the asphalt roads on our bikes and feel everything around us, our excitement was compounded. Now with the train added in, we are even more keyed up.

A LONG LIST OF SUPPLIES
Maps, route charts, phone numbers of local contacts, and camping equipment are just part of it. We spend time too on the electrical devices that will operate our photography equipment and video camera, our telephones and, perhaps most crucially of all, our GPS receivers, enabling us to travel for days without having to go down into the city. We also take along winter clothes, a cook stove that will enable us to camp under any conditions, sleeping bags and a tent. We're especially careful in choosing gloves and clothing that will protect our necks, because we're anticipating strong winds between Iğdır and Kars. Spring has come almost all over Anatolia, but the meteorological charts show that snowfall can be seen in parts of the East up to mid-May. We anticipate feeling the change of seasons especially in the mountain passes where we will begin our ascent from Southeastern to Eastern Anatolia.

A PLEASANT CHAT ON THE TRAIN
We set out with an old man from Kütahya and spark a conversation by offering him some börek. The old man talks and I write. The more he sees me write, the more he talks. They had never heard of the potbelly stove in his village. Then one day somebody said, “a fire will burn right in the middle of the house”. People said he was crazy but then the stoves arrived. We spend a third of the 36-hour journey chatting with this old man and I realize that the conversation is never going to end. It's not a short distance.

FROM ANTEP TO KARS
The Taurus Express takes us on a journey of more than a thousand kilometers lasting almost a day and a half. It's a relaxing trip on which we store up energy for the days to come. Going 1200 kilometers before having to get on our bikes is an added boon.Our plan is to get off the train at Antep and, continuing through Adıyaman-Kâhta, Elazığ, Harput, Diyarbakır and Batman, go to Bitlis, Van, Doğubeyazıt and Iğdır, ending up in Kars.

LANDSCAPES TO RIVAL THE HIMALAYAS
When we enter Mt Nemrut National Park, the wind starts blowing so hard that we can't ride our bikes into it. We're going to try to reach a sheltered campsite somewhere in the vicinity and then travel over the mountain roads to Arsemia, from there to Eski Kâhta and the villages of Malatya and on to our next stop, Harput.We consider ourselves very fortunate not to be one of the thousands of tourists who come this far but never even get near these valleys. Actually the only thing you have to do to reach this landscape, the likes of which can be seen only in the villages of the Himalayas or the Mongolian steppe, is to pack your bag with a little curiosity and hit the road. Arsemia, the Karakuş Tumulus and Cendere Bridge all lie in close proximity of each other.

FROM HARPUT TO GEVAŞ
We take care to go only north and don't check our route unless we come to a confusing turn in the road. The asphalt roads that connect the provinces of the east are so good that we take the sharp curves like kids on a tilt-a-whirl.Around Buzluk with its view of the Tunceli mountains and Keban Dam we pitch camp. Harput exhibits its exceptional nature with a high-altitude panorama overlooking thousands of turbehs, old stone houses, an Assyrian Church, Keban Dam and the city of Elazığ. Unfortunately we are going to leave here early in the morning because tomorrow is the big day when we make our way to Gevaş via Diyarbakır, the longest leg of our trip. The way through Batman, Siirt and Bitlis is so beautiful that we change our plans just to ride through it. I'm sure we'll have to take a break, especially for the view of Beyçayırı from Beşiri.We when reach Kuskunkıran at 2234 meters, I am only able to hold on to the handlebars thanks to my thick gloves and electric hand warmer. As we descend to Gevaş, the weather mellows a bit, as if we are approaching a southern town on the Mediterranean coast.

THE BEST BREAKFAST IN THE WORLD
Gevaş is a large township that we have to visit to get to Akdamar Island. There are campsites all along the lake shore. Directly opposite Akdamar Island in the foothills of Mt Artos there is a quiet spot with a lovely view of Lake Van. After this view, one of the best in the world, we pay a visit to Van's famous breakfast street for one of the best breakfasts in the world: 'kavut' and 'murtuğa' (two kinds of porridge made with wheat flour or cornmeal), fresh clotted cream, honey, herb cheese, ‘cacık’ (garlic-flavored yoghurt with chopped cucumber), thin flaky rounds of yufka, eggs, walnuts and much more. This street, where you can deck your table with literally dozens of choices, is a journey itself into the endless array of local flavors.

FROM DOĞUBEYAZIT TO KARS
The harsh winds we were prepared to encounter on the road to Kars catch us near Şeytan or Devil's Bridge before we come to Muradiye Waterfall. The 2644-meter Tendürek Pass, the highest point we must traverse to reach Doğubeyazıt, makes us don our winter duds again.The change in the seasons is so apparent these days that you hear talk of 'global warming' everywhere you go. After complaining at a teahouse in Doğubeyazıt of having to ride into the wind the previous evening, now, in a township high in the foothills of Mt Ararat, we sweat just strolling around in our shirtsleeves. In other words we are going to try to squeeze Noah's Ark and a meteor crater into a sweltering Doğubeyazıt day. And by evening's red glow we will have pitched camp in view of the imposing İshak Paşa Saray.A day later we're again riding long and hard with a majestic view of Ararat to the east of us. We step on it on this last long stretch. Up ahead endless meadows, Ardahan, Aktaş and the lakes of Çıldır await us.They don't tell you everything in the books. Is it preferable, for example, to go to lots of places, or to go back again and again? Does it make any difference, I wonder. What we were looking for was what's not in the books. We rode slowly all over Anatolia. To stay longer, to experience more.

We are grateful to rideanatolia.com for their contributions.
This article was published in Turkish Airline's inflight magazine Skylife on July 2008.
Please view Turkish version of the article to see more photos or you can visit my photostream.

Anadolu'yu sürmek

Bedeni gezdiren, ruhu sakinleştiren bir yolculuğa çıkıyoruz. Trene ve motosiklete biniyor, Antep'i Kars'a bağlayana dek dağ yollarından tüm Doğu Anadolu'yu geçiyoruz.
Niğde civarlarındaymışız. Gecenin karanlığında nerede olduğumuzu anlayabilmek için GPS'imi açınca anlıyorum. Kompartımanın loş ışığında saatlerdir tıkır tıkır devam eden tren sesinden başka bir gerçeklik hissi yok. Sabah, Toroslar'ın eteklerindeyken uyanıyorum. Hemen ardından Adana'nın buğday tarlaları başlıyor. Hava birdenbire ısınıyor, bambaşka bir coğrafya kendini gösteriyor artık.

TREN VE MOTOSİKLET ROTALARI
Bir ülkeyi anlamanın, mevsimleri hissetmenin, mesafe kat ederek insanlarla tanışmanın en iyi yöntemi yürümektir elbette. Diğerleriyse, tren ve motosiklet olmalı. Genelde ihmal edilen, ancak tutkulu âşıklarının olduğu bu iki araç, sakin ile aceleciyi, turist ile seyyahı birbirinden ayırır. Bizi dört tekerlilerin asla gidemeyeceği yerlerden geçirecek iki aracı aynı seyahatte birleştirme planımızı yapıp Anadolu'yu sürmek üzere yola çıkıyoruz.Toros ve Doğu ekspreslerinin tüm ülkeyi boydan boya geçip sadece trenle geçilebilen bazı dağlar ve vadilerden ilerlediğini çok duymuştuk. Bu bizim için, başka türlü göremeyeceğimiz Anadolu manzaralarına şahitlik etmek demekti. Motosikletlerimizle asfalttan mümkün olduğunca uzaklaşıp etrafımızdaki her şeyi hissedeceğimiz boyutlara çıkmanın ne demek olduğunu düşündükçe de heyecanımız katlanıyordu. Şimdi bir de treni ekliyorduk bu heyecana.

UZUN BİR MALZEME LİSTESİ
Haritalar, rota çizimleri, yerel bağlantıların telefon numaraları ve kamp malzemeleri… Fotoğraf makinelerimiz, kameramız, telefonlarımız ve belki de hepsinden önemlisi GPS cihazlarımızın çalışması için ve uzun süre şehre inmeden seyahat etmemizi sağlayacak elektrik düzenekleri için de ayrıca mesai harcıyoruz. Yanımıza kışlık kıyafetlerimiz, her koşulda kamp yapmamızı sağlayacak ocak setimiz, uyku tulumları ve çadırımızı da alıyoruz. Özellikle eldivenleri ve boyun bölgemizi koruyacak kıyafetleri dikkatlice seçiyoruz. Iğdır ve Kars arasında kuvvetli rüzgâr bekliyoruz. Neredeyse tüm Anadolu'ya bahar gelmiş durumda ancak meteoroloji istatistikleri gösteriyor ki, Mayıs ortalarına kadar Doğu Anadolu'da yer yer kar yağışı görülebilir. Özellikle Güneydoğu'dan Doğu Anadolu'ya doğru yükselmeye başlayacağımız geçitlerde, mevsim geçişinin soğuk etkisini hissedeceğimizi düşünüyoruz.

MUHABBET TRENİ
Kütahyalı bir dede ile yolculuğa başlıyoruz, börek ikramımızla muhabbetin ilk kıvılcımı da ateşleniyor. Dede anlatıyor ben yazıyorum, benim yazdığımı gördükçe o anlatıyor. Soba falan bilmezlermiş. Bir gün “evin ortasında ateş yanacakmış” demişler… Deli demişler bunu diyenlere ve sonra sobalar gelmiş. 36 saatlik yolun nerdeyse üçte birini dedeyle bitiriyoruz, anlıyorum ki bu tren yolculuğu muhabbetsiz bitmiyor. Az yol değil…

ANTEP'DEN KARS'A
Yaklaşık bir buçuk gün süren bir yolculukla bizi bin kilometreden daha uzak bir noktaya götüren Toros Ekspresi, sonraki günler için enerjimizi koruduğumuz bir dinlence yolculuğu oluyor. Hiç motosiklet sürmeden 1200 kilometre uzağa gelmiş olmak da bizi gülümsetiyor. Planımız, Antep'de trenden inip Adıyaman-Kâhta, Elazığ, Harput, Diyarbakır ve Batman üzerinden Bitlis, Van, Doğubeyazıt, Iğdır ve Kars'da seyahatimizi noktalamak.

HİMALAYALAR'I KISKANDIRIR
Nemrut Dağı Milli Parkı'na giriş yaptığımız noktada rüzgâr artık motosikletleri dik sürmeyi imkânsızlaştıracak kadar sert esmeye başlıyor. Bu civarlarda rüzgârdan korunaklı bir kamp sonrasında dağ yollarından Arsemia'ya, oradan Eski Kâhta'yı aşıp Malatya Köyleri'ne ve bir sonraki durağımız olan Harput'a ulaşmaya çalışacağız.Buralara kadar gelip de vadilerin kıyısından bile geçmeyen binlerce turistten biri olmadığımız için çok şanslı hissediyoruz. Yalnızca Himalaya köyleri ya da Moğolistan steplerinde görülebilecek bu manzaraya ulaşmak için aslında tek yapılması gereken şey, çantanıza biraz merak doldurup yola çıkıvermek. Arsemia, Karakuş Tümülüsü ve Cendere Köprüsü birbirine çok yakın noktalarda bulunuyor.

HARPUT'DAN GEVAŞ'A
Sadece kuzeye gitmeye dikkat ediyor, kafa karıştırıcı bir dönemece gelmedikçe durup rotayı kontrol etmiyoruz. Doğuda illeri birbirine bağlayan asfalt yollar o kadar iyi ki, sert dönemeçli yollarda lunaparktaki çocuklar gibi eğleniyoruz.Keban Barajı üzerinden Tunceli dağlarını gören Buzluk Mevkii civarında kamp yapıyoruz. Harput, onlarca türbesi, eski taş evleri, Süryani Kilisesi, Keban Barajı ve Elazığ'a hakim yüksek panoramik konumuyla istisnai bir yer. Buradan ne yazık ki erken ayrılacağız çünkü, turun en uzun kısmı olan Diyarbakır üzerinden Gevaş rotası için büyük gün yarın! Aradaki Batman, Siirt, Bitlis rotası o kadar güzel ki, planınızı değiştirip sadece buradan sürmüş olmak için bile tercih edilebilir. Özellikle Beşiri üzerinden görünen Beyçayırı manzarası için mola vermek zorunda kalacağınızdan eminim. 2234 metredeki Kuskunkıran'a ulaştığımızda, kalın eldivenlerim ve elektrikli elcik ısıtmalarıyla ancak gidonu tutabilir durumdayım. Gevaş'a doğru alçaldığımızda bir güney kasabasına, Akdeniz Kıyısı'na iniyormuşçasına yumuşuyor hava.

DÜNYANIN EN İYİ KAHVALTISI!
Gevaş, Akdamar Adası'na geçmek için ziyaret etmeniz gereken, göl kıyısı boyunca kamp yapabileceğiniz alanlar ve kampinglerin olduğu büyük bir ilçe. Artos Dağı'nın eteklerinde, Akdamar Adası'nın tam karşısında seyri zevkli bir Van Gölü manzarasına sahip sakin bir nokta. Dünyanın en iyi manzaralarından birinin ardından, dünyanın en iyi kahvaltılarından biri için Van'ın meşhur kahvaltı sokağını ziyaret edeceğiz. Kavut, murtuğa, süt yüzü kaymağı, bal, otlu peynir, cacık, yufka, yumurta, ceviz vesaire vesaire… Masanızı onlarca farklı seçenekle donatabileceğiz bu sokak, yerel lezzetlerin sonsuzluğuna uzanan bambaşka bir yolculuk.

DOĞUBEYAZIT'DAN KARS'A
Kars yolunda karşılaşmaya hazırlandığımız şiddetli rüzgâra, Muradiye Şelalesi'ne gelmeden Şeytan Köprüsü yakınlarında yakalanıyoruz. Doğubeyazıt'a ulaşmak için geçmemiz gereken en yüksek nokta olan 2644 metrelik Tendürek Geçidi bize kışlıkları tekrar giydiriyor.Mevsimlerdeki değişiklik o kadar belirgin hale gelmiş durumda ki, artık herhangi bir günlük konuşmada sıklıkla 'küresel ısınma' lafını duyabiliyoruz. Doğubeyazıt'da bir çayhanedeyiz, dün akşam rüzgâr yüzünden dik bir şekilde motor sürmek zorunda kalmış olmamıza hayıflanırken, şimdi Ağrı Dağı'nın eteğine kurulu bu yüksek ilçede, gömleklerle dolaşıp terliyoruz. Yani sıcak bir Doğubeyazıt gününe, meteor çukuru ve Nuh'un Gemisi'ni sığdıracağız. Akşam kızıllığındaysa İshak Paşa Sarayı manzaralı kampımızı kurmuş olacağız.Bir gün sonra, doğumuzda heybetli Ağrı'yı görerek uzun uzun motor sürüyor olacağız. Son uzun parkurumuza doğru marşa basacağız: İleride uçsuz bucaksız çayırlar, Ardahan, Aktaş ve Çıldır gölleri bizi bekliyor olacak…Gerçekten her şey yazmıyor kitaplarda. Mesele çok yere gitmek mi? Çok kere gitmek mi? Bilmem ki fark var mı? Biz kitaplarda yazmayanların peşindeydik. Anadolu boyunca hep çok yavaş sürdük. Daha fazla kalmak, daha fazla yaşamak için Anadolu'yu sürdük.


Katkılarından dolayı rideanatolia.com'a teşekkür ederiz.
Bu gezi yazısı, THY'nin Skylife dergisi Temmuz 2008 tarihli sayısında yayımlanmıştır.

On the plain of plenty: Adana

The name Adana has been synonymous with fertility down the ages. Historic capital of Turkey’s southeastern Çukurova region, it is the region’s leading center of culture and commerce today.

One of the most amazing journeys you could take in Anatolia is one to the origins of the names of the settlements. Some will tell a completely different story, and occasionally you will encounter another name entirely. But a journey in pursuit of the name Adana will take you back to the Hittites, whose name you will encounter immediately in accounts of every civilization in Anatolia. Used in the Kava Inscriptions to indicate Adana and its environs, the name ‘Uru Adania’ is the sound nearest to the name Adana as used today. Adanus and Sarus, the two sons of the sky-god Uranus, pitched camp here on this fertile plain on their return from a bloody battle. And since they never did strike camp, the town of Adana was founded on the spot.

The concepts of fertility and plenty have characterized these lands down the ages. We are only reporting what we’ve heard, but we can describe to you what we saw as we strolled about...

STROLLING ALONG THE SEYHAN
I head first for the narrowest part of the Seyhan River, for the Stone Bridge (Taş Köprü) which I’m off to see upon the recommendation of the 17th century Ottoman traveler Evliya Çelebi. Before I even reach the river, the arches of the bridge are reflected in the minarets of the Sabancı Mosque at its western end. Despite being modern, this structure, whose graceful silhouette appears as an Adana icon in almost every photograph of the city, rises like a centuries-old monument of Adana’s history. Dating back to the Roman era, the Taş Köprü already has fifteen centuries behind it and was restored in the Ottoman period. With its signature asymmetrical arches, it is known to be the oldest stone bridge still open to vehicle traffic.

OLD ADANA HOUSES
With a past going back some six-hundred years, the Ramazanoğlu Konak, the oldest house still standing in Turkey, and bazaar of the same name date to the 16th century. The Bebekli Church and the Yağ and Hasanağa Mosques are among the other extant structures dating back hundreds of years. As with examples of local architecture in many Anatolian towns, the houses of Adana, too, are scattered throughout several neighborhoods like pieces from a rare collection. You will encounter the last remaining examples on the strolls you take through the districts of Türkocağı, Tepebağ, Kayalıbağ, Alidede and Sarıyakup.

AN 83-YEAR-OLD MUSEUM
Seyhan Avenue, which you will cross again and again on your stroll through the streets, boasts another important sight, a must-see before you leave the city center. One of the first ten museums founded in Turkey, the Archaeological Museum is the exhibition center for the finds unearthed in digs underway in the Çukurova region today. It houses a variety of artifacts and fragments from the Hittite, Assyrian, Phoenician, Phrygian, Hellenistic, Roman and Byzantine periods. The ethnographic museum at Kuruköprü meanwhile is housed in a church that dates to 1845.

OUTSIDE THE CITY
Venturing outside this city that sits smack dab in the center of the civilizations that arose in Çukurova brings you closer to other historic centers. As a slightly cooler alternative to Adana’s notorious summer scorchers, the Seyhan Dam Reservoir, which has become a popular destination for boat outings and family picnics in spring, extends northwards like a resort area. The ancient city of Misis (Yakapınar) rises before you as you head further east, and the Misis Bridge, the first Roman bridge built in Anatolia, tells one of the tales on our journey. The Muslim sage and physician Lokman Hekim was crossing this bridge one day. As he did so, a gust of wind snatched up the slip of paper on which he had noted his recipe for an elixir of immortality and dropped it into the waters of the Ceyhan. The village of Sirkeli on the road from Misis to Ceyhan is one place you must definitely stop for a glass of tea in order to see the Muvattali Reliefs, thought to be the oldest Hittite reliefs in Anatolia. Emperor Muvattali sojourned here on his way to the famous Battle of Kadesh which he waged with the Egyptian Pharaoh Ramses, and the Hittites believed the spot to be sacred. After you spend half a day at the Misis ruins, the Yılan Kalesi or ‘Snake Castle’ will await you with another legend in the direction of Ceyhan. And when you climb up to the castle, little boys conversant in several different foreign languages will pop out of the village to be your tour guides.

ADANA WITHOUT RED PEPPER? UNTHINKABLE!
I head for a restaurant whose decor reminds me of my childhood for a combined late lunch - early dinner. To a place where I’ll be told that Adana kebab without hot spices is out of the question! As the kebab I’ve ordered is being placed on the grill, I am invited to a neighboring table to chat. While the family members scurry industriously about, I meet the boss and pater familias Zülfü Bey, a man of tough love whose family has operated this establishment for three generations. He begins his disquisition on Adana cuisine by informing me that Adana kebab without the hot spicing is absolutely unthinkable. Before the kebab arrives, a cocktail of beet and carrot juice arrives on the table without my even asking. Black pepper, red pepper flakes, dried oregano and red pepper paste are de rigueur in any case. The spicy kebab that takes it name from Adana; ‘mumbar dolma’ or tripe stuffed with rice and red pepper paste; ‘vardavit’ made of boiled green beans and tahina; dumpling soup; and savory pastries made with nettles are the local specialties whose names and ingredients I note down. As they sre seeing me off, they advise me to try the street kebabs ('tablacı') that start setting up braziers in the Adana bazaar at evening. Just before leaving, a sweet ring-shaped pastry or ‘halka’ is also served on the house.

THE CAPITAL OF CILICIA
The ancient city of Anavarza in the village of Dilekkaya in Kozan township is a highly developed settlement since it was the capital of the ancient province of Cilicia. With its city walls, restored following a major earthquake in its history, its colonnaded way and mosaic-paved pool, it is a site worth seeing. And the ruins of the theater and stadium are wistful symbols that invite you to conjure up its distant past. Perched high on a hill, the citadel houses a church in its inner keep. Now a resort in its own right, Yumurtalık to the south is known for its beach, two castles, ancient city ruins, Süleyman Tower and Marco Polo landing pier. The ruins of the city of Aega are displayed in front of the ‘kaymakam’ building on an island almost within swimming distance of the shore.

BEFORE MY ‘BİCİBİCİ’ MELTS
Starting on Friday afternoon I spend a whole weekend tracking down dozens of settlements and historic ruins all worth seeing within a radius of 200 kilometers. Sinking into the pleasant weariness of a rather hurried and intensive journey, I sit down to rest in Ataturk Park at a spot not far from where I started my explorations. Out of the corner of my eye I can see my ‘bicibici', thick cranberry juice over crushed ice, melting away drop by drop. I am 230 kilometers from Şar, city of the mother-goddess Magda Mater. Sis Kalesi, the ‘Castle of Mist', is 40 kilometers further on at Kozan. In the foothills of Mt. Düldül lie the Haruniye thermal springs and the Taurus highlands, a refuge for those fleeing the sweltering Çukurova heat. Not to mention the Havraniye Caravanserai, a small, single-domed mosque, and mosaics illustrating the story of Noah’s ark. Did I see these things, or merely read about them? Or did I hear of them from one of the village elders who regaled me with stories? Adana offers countless alternatives for a journey filled with history, adventure and fun. I’m putting it at the top of my list of places to be revisited at the first opportunity.

This article was published in Turkish Airline's inflight magazine Skylife on March 2008.

Bereketin ovasında: Adana

Adı her çağda bereketle eş anlamlı olmuş Adana; Çukurova’nın tarihi merkezi, bugün bölgenin en önemli kültür ve ticaret merkezi.

Anadolu’da çıkacağınız en şaşırtıcı yolculuklardan biri, yerleşim adlarının kökenlerine doğru yapacağınız yolculuktur. Kiminden bambaşka bir hikâye duyarsınız, kimi zaman başka bir ada daha rastlarsınız. Adana isminin peşinde çıkılacak yolculuk da, Anadolu’daki her medeniyet hikâyesinin ilk satırlarında karşılaşacağımız Hititler’le buluşturur bizi. Denilir ki, Adana ve çevresi kast edilerek Kava Kitabeleri’nde kullanılan ‘Uru Adania’ ismi, Adana isminin bugünkü kullanımına en yakın sesmiş. Gökler tanrısı Uranüs’ün iki oğlu Adanus ve Sarus, kanlı bir savaş dönüşü kamp kurmuşlar bu bereketli ovada. Kamplarını da bir daha hiç toplamamışlar ve Adanus kenti tam orada kurulmuş. ‘Bereket ve bolluk’ kavramları, her çağda bir arada kullanılmış buraları nitelemek için. Biz duyduklarımızın yalancısıyız ama yürüdükçe gördüklerimizi de kendimiz anlatırız…

SEYHAN’DA YÜRÜMEK
Önce Evliya Çelebi’nin tavsiyesiyle görmeye gittiğim Taş Köprü için, Seyhan Nehri’nin en dar yerine doğru yürüyüşe geçiyorum. Köprü kemerlerinin yansıması nehre varmadan önce, batı uçta Sabancı Camii’nin minareleri beliriyor. Adana’nın simgelerinden biri olarak hemen her fotoğrafa minareli silüetini ekleyen eser çağdaş olmasına karşın, Adana tarihinde yüzyıllardır var olan bir yapı gibi yükseliyor. Taş Köprü ise Roma dönemine tarihleniyor, yani on beş asrı çoktan devirmiş. Osmanlılar devrinde onarım görmüş. En temel karakteristiği asimetrik köprü gözleri olan köprü, hâlâ motorlu araçların kullanımına açık en eski taş köprü olarak biliniyor.

BİR ZAMANLARIN ADANA EVLERİ
Yaklaşık altı yüz yıllık geçmişiyle, Türkiye’nin ayakta kalmayı başarmış en eski evi olan Ramazanoğlu Konağı ve aynı adlı çarşı, 16. yüzyıla tarihleniyorlar. Bebekli Kilise, Yağ Camii ve Hasanağa Camii de yüzlerce yıllık geçmişleriyle ayakta duran eserlerden. Anadolu’nun pek çok kentindeki yöresel mimari örneklerinde olduğu gibi ‘bir zamanlar’ tanımlamasını kullanmadan bahsedemeyeceğimiz Adana evleri de, nadide bir koleksiyonun parçaları gibi birkaç mahalleye serpiştirilmiş durumda. Son kalan örneklerle, Türkocağı, Tepebağ, Kayalıbağ, Alidede ve Sarıyakup mahallelerine yapacağınız yürüyüşlerde karşılaşabilirsiniz.

83 YAŞINDA MÜZE
Sokaklarda yürürken bir şekilde rotanızın tekrar geçeceği Seyhan Caddesi, merkezden ayrılmadan görülmesi gereken bir önemli noktayı daha taşıyor üzerinde. Türkiye’de kurulan ilk on müzeden biri olan Arkeoloji Müzesi, bugün Çukurova bölgesinde yürütülen kazılarda bulunan eserlerin sergi merkezi. Hitit, Asur, Fenike, Frig, Helenistik, Roma ve Bizans devirlerine ait çeşitli eserler ve parçalar barındırıyor. Kuruköprü’de bulunan etnografya müzesiyse, 1845 tarihli kilise binasının ev sahipliğinde hizmet veriyor.

KENTTEN ÇIKIYORUZ
Çukurova’da kurulmuş medeniyetlerin tam ortasındaki kentten uzaklaşmak demek, aslında başka tarihi merkezlere yaklaşmak anlamına geliyor. Meşhur Adana sıcaklarını biraz serinleten, baharda aile pikniklerinin ve tekne gezilerinin mekânı haline gelen Seyhan Baraj Gölü adeta bir sayfiye beldesi gibi kuzeye doğru uzanıyor. Misis (Yakapınar) antik kenti, doğuya ilerlediğinizde karşınızda. Anadolu’da inşa edilen ilk Roma Köprüsü olan Misis Köprüsü de yolculuk hikâyelerimizden birini anlatıyor. Günlerden bir gün, tam da bu köprünün üzerinden yürürmüş Lokman Hekim. O anda nefesini üfleyen rüzgâr, üstadın ölümsüzlük ilacının tarifini yazdığı kâğıdı alıp, Ceyhan’ın sularına uçuruvermiş.

Misis’i Ceyhan’a bağlayan karayolu üzerindeki Sirkeli Köyü, Anadolu’daki en eski Hitit kabartması olabileceği düşünülen Muvattali Kabartması’nı görmek için bir bardak çay içmeniz gereken yerlerden. İmparator Muvattali, Mısır Firavunu Ramses ile yaptığı ünlü Kadeş Savaşı’na giderken buraya uğramış ve Hititler yerin kutsanmış olduğuna inanmışlardır.

Misis’in kalıntılarında günün yarısını harcadıktan sonra Ceyhan yönünde sizi başka bir efsaneyle karşılayacak Yılan Kalesi bekler. Bugün de köyden sizi kaleye çıkarmak için gelen küçük rehberler, size bu hikâyeleri birkaç farklı yabancı dilde anlatıvereceklerdir.

ACISIZ ADANA OLMAZ
Geç kalmış bir öğlen yemeğini, erken gelen akşam yemeği ile birleştirmek için dekorasyonu çocukluğumu andıran bir lokantaya yöneliyorum. “Acısız Adana mı olur abicim?” cevabını alacağım yere… Sipariş verdiğim kebap, ızgaraya atılırken de muhabbet için kasaya yakın masaya davet ediliyorum. Tüm aile fertleri lokantada koşuştururken, tatlı-sert patronluk yapan aile babası Zülfü Bey, üç nesillik bu lokanta işletmesinin de sahibi. Adana kebabın asla acısız olmayacağını söyleyerek Adana mutfağı muhabbetini de başlatıyor. Kebaptan önce ben hiç söylemeden, içi havuçlu şalgam suyum masaya konuyor bile. Pul biber ve karabiber, kekik ve biber salçası zaten hiç eksik olmuyor sofradan. Adını Adana’dan alan acılı kebap; mumbar dolma, pirinç ve biber salçasıyla yapılan sırdan dolması; tahin ve haşlama fasulyeden vardavit; çorbalardan analı kızlı ve dul avrat; ısırgan otlu börekler hemen adlarını ve muhteviyatını not aldığım yerel lezzetlerden. Beni uğurlarken, bir de Adana çarşısında akşam saatlerinde mangal tezgâhı açmaya başlayan sokak kebaplarından (tablacı) tatmamı öğütlüyor. Halka tatlısı da müessese ikramı olarak hemen servis ediliyor giderayak.

KİLİKYA’NIN BAŞKENTİNDE
Kozan İlçesi, Dilekkaya Köyü içindeki Anavarza antik kenti, Kilikya Eyaleti başkenti olması sebebiyle oldukça gelişmiş bir kent. Tarihinde büyük bir deprem ve ardından onarım gören kent surları, sütunlu yolu ve mozaikli havuzu ile ilgiye değer bir yer. Tiyatro ve stadyum yıkıntılarıysa, uzak geçmişte kalmış günlerle ilgili hayal kurabileceğiniz hüzünlü simgeler. Kent kalesi, oldukça yüksek bir tepede kurulu ve iç kalesinde bir de kilise barındırıyor. Güneyde, başlı başına merkez olmuş ilçelerden biri de plajı, iki kalesi, antik kent kalıntıları, Süleyman Kulesi ve Marko Polo İskelesi’yle bilinen Yumurtalık. Aega kenti kalıntıları, kıyıdan nerdeyse yüzme mesafesi kadar açıkta bulunan ada üzerinde ve kaymakamlık binası önünde sergileniyor.

BİCİBİCİM ERİMEDEN
Bir Cuma öğleden sonrası ve hafta sonu boyunca yaklaşık 200 kilometre çapında bir bölgede, ziyarete değer onlarca yerleşim ve tarihi kalıntının peşindeydim. Yürümeye başladığım yere çok yakın bir noktada, oldukça hızlı ve yoğun bir yolculuğun tatlı yorgunluğunu hissederek Atatürk Parkı’nda oturuyorum. Gözümün ucuyla kızılcık şerbetinin içinde rendelenmiş buzu damla damla eriyen ‘bicibici’me bakıyorum bir yandan… Ana tanrıça Mag da Mater’in kenti Şar’a 230 kilometre uzaktayım, Sis Kalesi 40 kilometre ötemde, Kozan’da duruyor. Düldül Dağı eteklerinde Haruniye kaplıcaları ve sıcaklardan kaçanların sığınağı Toros yaylaları duruyor. Havraniye Kervansarayı, tek kubbeli mescit, Hz. Nuh’u anlatan mozaikler. Bunları gördüm mü yoksa okudum mu? “Daha anlatacak çok şey var.” diyerek, hikâyelerini benden asla esirgemeyen köy dedelerinden mi dinledim? Adana, bir yolculuğun tarih, eğlence ve macera ile dolu olması için ne kadar fazla seçenek sunuyor. İlk fırsatta, ilk uçakla geri gelmek üzere ayrıldığım yerler listenin üst sıralarına yazıyorum Adana’yı.

Bu gezi yazısı, THY'nin Skylife dergisi Mart 2008 tarihli sayısında yayımlanmıştır.

Artistic and faithful: Antakya

Millennia of silence lie behind the modest appearance of today’s Antakya. Art, faith and taste in good food all at once, all in the same city...

To set out on a journey for one’s religious belief, to walk, to travel, and to believe... And the significance is far more profound when it comes to ‘faith', because it’s actually the body that is going from place to place. The traveling person whispers his faith from ear to ear, leaving something of himself behind wherever he goes. He himself becomes that faith so that it is no longer him but his faith that is remembered. Anatolia is a virtual atlas of such journeys of faith. Who has not walked where and when here over the millennia? Who not slept in what mountain village? What temples have they carved in the rocks with their hands? Saint Paul met Mevlânâ, and Saint Peter exchanged letters with the Ottoman Sheikh Edebali on these lands. Priceless temples, sculptures and cities, paid for in their time with sweat and tears, line the stops along the road today. For this is Anatolia.

THE CROWNING JUSTICE OF THE EAST
Start by going to the Nur Mountains. You’ll come first to Hasan Dağı and immediately below it Ihlara’s ‘rocks of faith', and then it’s Hello, Konya! When you reach the foothills of Habib Neccar, stop. Down below, at the entrance to the Asi Valley, northeast of Kel Dağı and directly southwest of Amik Plain, our destination is a town that lies between the two mountains. Be sure to allow at least three days for it, because you’re in Saint Peter’s country... Or in the land of Tyche, goddess of goodness whose tears slide down her white marble cheeks at the Vatican. Alexander of Macedonia is remembered here as well, and the Persian emperor Darius. Like all major settlements of antiquity, Antioch also had an epithet of unknown provenance: today’s Antakya was once known as ‘the crowning justice of the East'.

ONE OF THE OLDEST CITIES
According to a legendary Ottoman manuscript, Antakya was one of the first four cities in the world. It is interesting that the Mediterranean cities known today as the Syrian Tetrapolis also number four: Antioch, Seleucia Pieria, Apamea and Laodiceia. Antakya, which is characterized as one of Turkey’s cultural capitals in any one of the millions of ‘hits’ a brief search turns up, still hosts several communities of different religious and cultural identities. It is also one of UNESCO’s cities of peace. A common feature of everyday life in the city is the presence here of more than one religious community of citizens of the same country in true multiculturalism. The rise of Antakya is explained by its having been one of the safe halts along the routes that extended into Syria and Palestine linking Mesopotamia with the Eastern Mediterranean. While excavations at Tell-Açana (höyük) confirm that the area was used for settlement starting from the Chalcolithic (5000-4000 B.C.), keep in mind as you walk here that you are on the cusp of the Hittite and Ancient Egyptian empires.

ADORNED WITH MOSAICS
With the world’s second largest collection of mosaics, the Hatay Archaeological Museum deserves to be called simply a ‘Mosaic Museum’ for its outstanding specimens, regarded as the most important Roman mosaics to have been brought to light up to now. The Louvre in Paris and the art museums of Worcester, Baltimore and Princeton in the U.S. are their other addresses. Built to exhibit finds from the excavations begun in the city of Antioch in 1932, the museum, which has been closed at various times and reopened, has been in operation continuously since 1975. Its awe-inspiring mosaics make it a must-see. Remains of graves and tablets, frescoes, jewelry, statuettes and coins belonging to a timeline stretching from the Early Bronze Age to the Hittite and Early Christian eras are arranged here according to where they were found. Nor should the mosaics from the Church of Seleucia Pieria in the garden be overlooked.

A RELIGIOUS CAPITAL
Judging by the monuments in the region, Antakya has clearly been of great religious significance in every age. Home to Roman temples and, until around 300 B.C., to a sizeable Jewish community, the city is also believed to have been one of Saint Paul’s points of departure on his ministries. But the city’s most important asset from the point of view of Christianity is, without doubt, the cave church named for him and believed to have been carved out by Saint Peter with his own hands. Regarded as a place of pilgrimage by Catholic Christians, this church is said to be the first place of worship in the history of Christianity. And not far away at Charion there are carvings left from the Hellenistic period.

THE END OF A DREAM
The population of Antioch, a dream city in the 4th century A.D., is estimated to have been around 200,000. In antiquity this city of peace and plenty also experienced one of the worst disasters that could befall a city: an earthquake. A violent earthquake that killed almost the entire population; in its aftermath commenced in turn, starting in 636, the Arab, Byzantine, Seljuk, Crusader, Timurid and Ottoman periods.

THE GIFT OF THE ASİ RIVER
Originating in the mountains of Lebanon, flowing all the way through Syria and forming a fertile bed between the mountains Nur and Kel, the Asi River is nature’s gift, feeding the human activity that gives rise to Antioch. Although only a very short stretch of its close to four hundred kilometer-long course lies inside Antakya, it was deep enough to allow the passage of small cargo ships in antiquity and was therefore known for thousands of years as a trade and transit route to the Mediterranean. Even on a brief city tour today you can see that it divided the city into East and West, or ‘old’ and ‘new'.

EXPLORING THE ANCIENT ORIENT
We cross the bridge to look for a restaurant where we can eat ‘içli köfte’ (stuffed meatballs), puree of broad beans, and hummus in the streets on the eastern side, which could be termed the city’s ‘ancient’ face since the historic texture is more palpable here. Then a stroll through the labyrinths of the historic ‘Uzunçarşı’ or long market, with its dim light reminiscent of a tunnel through time and busy hum that only a lively trading atmosphere can bring. Like its counterparts in Urfa, Antep and Istanbul, it consists of tiny shops squeezed together side by side. And the saddlers, leather goods merchants and ironmongers alongside shops selling modern consumer goods of every kind offer a brief glimpse of the old days.As for the defense walls that once again compare with those in Istanbul, they stretch for close to 30 kilometers over Habib Neccar Dağı, as you can’t help but notice the first time you arrive in the city. Known as Seleucia Pieria in antiquity, Çevlik is another of nature’s gifts to Antakya. The ancient Tunnel of Titus, an engineering feat built at the mouth of the river to control the continous flooding, makes today’s charming village of Çevlik an important place to be visited. Don’t miss the Samandağ rock-cut tombs not far away either. Meanwhile you can see examples of Armenian stonework in the village of Vakıflı, where you will find the last surviving traditional stone houses that are unique to the region.

A SAVORY SURPRISE
If this tour has taken you all day, then return to the place where you started, to the banks of the Asi. But don’t forget to choose a good place for eating cheese ‘Künefe', a traditional Arab and southeastern Turkish pastry. After you’ve consumed olives with bread and hot peppers at a coffeehouse under the willows, don’t be enervated by the gentle south wind that blows up at dusk. Walk a little farther and get half a kilo of ‘sürki'. And offer it on bread to the people back home when you tell them what you saw on your trip. What is ‘sürki', you ask? Would I give that away? Find out for yourself, at the Uzunçarşı.

This article was published on January 2008 by Skylife Magazine of Turkish Airlines.

İnançlı ve sanatkâr: Antakya

Bugünkü mütevazı kent görünümünün ardında binlerce yılın sessizliği yatar Antakya’da. İnanç, sanat ve damak tadı aynı zaman diliminde, aynı kenttedir…

İnanç için yola düşmek, inanarak yürümek… Seyahat etmek. Bedenin bir yerden başka bir yere gidiyor olmasından çok daha derin anlamlar ifade ediyor, söz konusu ‘inanç’ olduğunda. Giden kişi inancını fısıldıyor kulaktan kulağa, her geçtiği yerde kendinden bir şeyler bırakıyor. İnancı kendisi oluyor ve artık, o değil inancı hatırlanıyor. İşte Anadolu da böyle bir inanç yolculukları atlası. Bin yıllardır kimler nerelere yürümüş, ne zaman, hangi dağ köyünde uyumuş? Elleriyle nasıl mabetler oymuş kayalara? Aziz Paul Mevlânâ ile buluşmuş; Aziz Piyer Edebali’yle yazışmış bu topraklarda. Bugün paha biçilemeyen, zamanında gözyaşı ve alın teriyle bedelleri ödenmiş tapınaklar, heykeller ve kentler dizilmiş rotanın duraklarına. Çünkü burası Anadolu…

DOĞU’NUN ADALET TACI
Yürümeye başla Nur Dağları’na doğru. Önce Hasan Dağı’na geleceksin, hemen dibinde Ihlara’nın inanç kayaları ve sonra Konya’ya merhaba! Habib Neccar eteklerine vardıysan daha da gitme; aşağı Asi Vadisi’nin girişinde, Kel Dağı’nın kuzeydoğusunda, Amik Ovası’nın tam güneybatısında, bu iki dağ arasında uzanan kenttir durağımız. Aman en az üç gün ayırasın, çünkü bir miladın adı olan Aziz Piyer’in memleketindesin. Ya da şimdilerde, Vatikan’da beyaz mermer teninden gözyaşları süzülen iyilik tanrıçası Tyche’nin memleketinde. Makedonyalı İskender’in ismi de anılır burada, Pers İmparatoru Darius’un da… Eski çağların her önemli yerleşimi gibi, ne zaman ve kim tarafından verildiği bilinmeyen bir paye taşır Antioch da. Bir zamanlar ‘Doğu’nun adalet tacı’ denirmiş bugünkü Antakya’ya.

EN ESKİ KENTLERDEN BİRİ
Osmanlıca efsanevi bir el yazmasına göre Antakya, dünyada kurulan ilk dört kentten biriymiş. Bugün Suriye Tetrapolisi olarak adlandırılan Akdeniz kentlerinin sayısının da dört olması ilginç: Antioch, Selucia Pieria, Apamea ve Laodiceia. Kısa bir araştırma sonrasında ulaşılan milyonlarca başlıktan herhangi birinde Türkiye’nin kültürel başkentlerinden biri olarak nitelendiğini görebileceğiniz Antakya, halen dinleri ve kültürel özellikleri farklı birçok topluluğa ev sahipliği yapıyor ve UNESCO’nun barış kentlerinden birisi. Kentteki günlük yaşamın en sıradan özelliklerinden olan çok kültürlülüğün içinde, aynı ülkenin vatandaşı olan birden fazla dini cemaat bulunuyor. Antakya’nın yükselişi, Filistin ve Suriye’ye uzanan yollar üzerinde, Mezopotamya’yı Doğu Akdeniz’e bağlayan güvenli duraklardan birisi olmasıyla açıklanıyor. Tell-Açana höyüğündeki kazılar Kalkolitik Çağ’dan (MÖ 5000-4000) itibaren yörenin yerleşim için kullanıldığını kanıtlarken, buralarda yürürken hep aklınızda olsun, Hitit ve Eski Mısır imparatorluklarının da tam kıyısındasınız.

MOZAİKLERLE BEZELİ
Dünyanın ikinci büyük mozaik koleksiyonunu barındıran Hatay Arkeoloji Müzesi’ndeki örnekler o kadar önemli ki, müzenin başlı başına bir ‘Mozaik Müzesi’ olarak nitelenmesini bile sağlıyor. Çünkü bu eserler, bugüne kadar gün ışığına çıkarılmış en önemli Roma mozaikleri olarak kabul ediliyor. Worcester, Baltimore ve Princeton sanat müzeleri ve Paris Louvre Müzesi de diğer adresler. Antioch kentinde 1932’de başlayan kazıların sonuçlarının sergilenmesi için inşa edilen, bazı dönemlerde kapatılan ve tekrar açılan müze, 1975’den beri kesintisiz hizmet veriyor ve hayranlık uyandıran mozaikleriyle ilk ziyaret edilmesi gereken yerlerden. Bronz Çağı’ndan Hitit ve erken Hıristiyanlık dönemlerine kadar uzanan bir zaman dilimine ait mezar ve tablet kalıntıları, freskler, mücevherler, heykelcikler ve sikkeler de bulundukları bölgeye göre müzedeki yerlerini alıyorlar. Bahçedeki Seleucia Pieria Kilisesi’ne ait mozaik de gözden kaçırılmamalı.

BİR DİNİ MERKEZ
Bölgede bulunan eserlere bakılınca Antakya’nın her çağda büyük bir dini öneme sahip olduğu ortada. Roma tapınakları ve MÖ 300’lere kadar uzanan büyük bir Musevi cemaatine ev sahipliği yapan kentin, Aziz Paul’ün çıkış noktalarından biri olduğuna da inanılıyor. Kentin Hıristiyanlık açısından en önemli özelliğiyse kuşkusuz, Aziz Piyer’in (St. Peter) elleriyle oymuş olduğuna inanılan, kendi adıyla anılan mağara kilisesi. Katolik Hıristiyanlarca Hac mekânlarından biri olarak kabul edilen kilisenin, Hıristiyanlık tarihinin ilk mabedi olduğu da söyleniyor. Kilise yakınlarında bulunan Charion’da ise Helenistik dönemden kalma oymalar bulunuyor.

BİR RÜYANIN SONU
MS 4. yüzyılda en güzel rüyalarda görülebilecek bir kent olan Antioch için tahmin edilen nüfusun 200 bin dolaylarında olduğu söyleniyor. Bu barış ve bolluk kenti de, antik çağlarda bir kentin başına gelebilecek en büyük felaketlerden birini yaşıyor: Deprem. Nerdeyse tüm yerleşik nüfusu ortadan kaldıracak derecede şiddetli bir deprem ve sonrasında 636 yılında Arap ve sonra sırasıyla Bizans, Selçuklu, Haçlı, Timur ve Osmanlı dönemleri yaşıyor.

ASİ NEHRİN LÜTFU
Lübnan Dağları’ndaki kaynağından çıkıp, tüm Suriye’yi geçerek Nur ve Kel Dağ arasında bereketli bir yatak oluşturan Asi Nehri, Antioch’u yaratan hareketliliği besleyen doğal bir lütuf adeta. Dört yüz kilometreye yaklaşan uzunluğunun çok küçük bir kısmı Antakya sınırları içinde kalmasına rağmen, antik çağlarda küçük yük gemilerinin seyrine izin veren yatağıyla, binlerce yıl boyunca Akdeniz’e çıkan bir ticaret ve ulaşım yolu olarak kabul görmüş. Bugün de kent içinde yapacağınız kısa bir keşif turunda bile, kenti doğu ve batı, başka bir deyişle ‘yeni’ ve ‘eski’ olarak ikiye ayırdığını görebilirsiniz.

ESKİ DOĞU’DA YÜRÜMEK
Tarihi dokusunun daha güçlü olması sebebiyle kentin ‘eski’ yüzü olarak nitelenebilecek doğu yakasının sokaklarında içli köfte, bakla ezmesi ve humus yiyeceğiniz lokantayı aramak için köprüyü geçiyoruz. Zaman tünelini andıran loş ışığı, ancak canlı ticaret ortamının verdiği heyecanla tarihi Uzunçarşı’nın dolambaçlarında bir yürüyüş. Tıpkı Urfa, Antep ya da İstanbul’daki yakın dostları gibi; o da yan yana dizilmiş dükkânlardan oluşuyor. Her türlü eşyanın satıldığı mağazaların yanında, semerciler, derici ve demirciler eski günlere göz kırpan birer kaçış noktası. Kentin bir defa daha İstanbul ile karşılaştırılmasını sağlayan surlarıysa, neredeyse 30 kilometre uzunluğunda ve kente ilk geldiğinizde dikkatinizi çekecek Habib Neccar Dağı üzerinde uzanıyor. Antik çağlarda Seleucia Pieria olarak anılan Çevlik de doğanın bir başka lütfu Antakya’ya. Tam ağzına kurulmuş olduğu derenin sürekli taşmasına karşı inşa edilmiş bir ‘mühendislik harikası olan antik Titus Tüneli, dünün liman kenti, bugünün şirin köyü Çevlik’i önemli bir ziyaret mekânına dönüştürmüş. Tünelin yakınındaysa “kime sorsan gösterir” mesafesinde bulunan Samandağ kaya mezarlarını sakın atlamayın. Yöreye özgü geleneksel taş evlerin son birkaç örneğini bulabileceğiniz Vakıflı Köyü de, Ermeni taş işçiliğinin örneklerini görebileceğiniz bir yer.

EKŞİ BİR SÜRPRİZ
Tüm gününüzü bu rotayı tamamlamak için geçirdiğinizdeyse tekrar başladığınız yere, Asi’nin kıyısına dönün. Aman unutmayın, peynirli künefe yiyeceğiniz yeri iyi seçin. Söğütlerin altındaki kahvehanede biberli ekmekle zeytini katık ettikten sonra, akşamüzeri esecek tatlı güney melteminin rehavetine kapılmayın. Az daha yürüyüp yarım kilo sürki alıverin. Yediğiniz içtiğiniz sizin olsun, evdekilere gördüklerinizi anlatırken, katıklı ekmek içinde sürki ikram edin. “Sürki de ne?” der gibisiniz. Hiç söylenir mi? Onu da Uzunçarşı’da kendiniz soruverin…

Bu gezi yazısı, THY'nin Skylife dergisi Ocak 2008 tarihli sayısında yayımlanmıştır.